Steeds meer volwassenen krijgen de diagnose ADHD. Veel van hen dachten jarenlang dat ze ‘gewoon chaotisch, vergeetachtig of druk’ zijn. Hoe komt het dat deze mensen pas later de diagnose krijgen? En welke symptomen ervaar je als volwassene met ADHD? Je ontdekt het in dit artikel.
Wat is ADHD?
ADHD is geen modeverschijnsel, maar bestaat al jarenlang. Het is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis met aandachtsproblemen, impulsiviteit en/of hyperactiviteit. Het is geen ziekte, maar een manier waarop het brein werkt. Er zijn drie typen:
- Overwegend onoplettend (vroeger ADD)
- Overwegend hyperactief/impulsief
- Gecombineerd
Per type komen verschillende klachten vaak en meer overheersend voor. ADHD is erfelijk en komt vaak voor in families. Het gaat regelmatig hand in hand met andere gezondheidsproblemen, zoals slaapproblemen of stemmingswisselingen.
Waarom mensen het pas later ontdekken
Het aantal volwassenen dat ADHD medicijnen gebruikt, is de afgelopen jaren flink gestegen, vooral onder mensen tussen de 25 en 35 jaar. Dit komt deels doordat veel volwassenen pas later in hun leven de diagnose krijgen. Deze mensen hebben jong geleerd om zich aan te passen, waardoor klachten niet of minder opvallen. Niet zelden hebben ze gehoord: ‘Je moet gewoon beter je best doen’ of ‘Je bent gewoon een beetje chaotisch’. Vooral bij vrouwen speelt dit een grote rol. Jarenlang lukt het om op wilskracht en met trucjes niet op te vallen. Tot ze een moment tegenkomen waarop de oude strategieën onder druk worden gezet, bijvoorbeeld tijdens een drukke studie, een nieuwe baan, burn-out of het krijgen van een kind. Bovendien werd de diagnose vroeger vooral gesteld bij hyperactieve jongens op school. ADHD viel niet op bij meisjes, omdat meisjes met ADHD meestal stil en dromerig zijn. Ook speelt het mee dat er meer kennis en acceptatie is rondom ADHD. Steeds meer mensen willen graag weten waarom ze bepaalde klachten ervaren en de diagnose ADHD kan ondersteuning en erkenning bieden.
Meer dan ‘druk’ zijn
Het klassieke beeld van ADHD is dat drukke jongetje in de klas, dat niet stil kan zitten. Dit is inderdaad ADHD, maar ADHD is veel meer dan dat. Niet iedereen met ADHD heeft last van hyperactiviteit. Daarnaast kan de hyperactiviteit zich ook van binnen afspelen als innerlijke onrust. ADHD bestaat uit drie componenten met verschillende klachten:
Aandachtsproblemen
- Moeite met concentratie, vooral bij repetetieve en/of saaie taken.
- Snel afgeleid worden door andere prikkels, zoals geluiden en gedachten.
- Vaak dingen vergeten, zoals afspraken.
- Regelmatig slordigheidsfoutjes maken.
Impulsiviteit
- Eerst doen of zeggen en daarna pas denken.
- Moeite met wachten.
- Snel reageren op emoties.
Hyperactiviteit
- Bij kinderen is dit vaak fysiek, zoals wiebelen en rennen. Bij volwassenen is dit eerder mentaal.
- Een hoofd dat nooit uitstaat en continu een gevoel van innerlijke onrust. Bijvoorbeeld piekeren en overanalyseren.
- Altijd bezig willen zijn.
- Moeilijk kunnen ontspannen.
ADHD heeft niet alleen uitdagingen. Mensen met ADHD hebben vaak grote krachten. Ze zijn vaak creatief, spontaan en energiek. De manier waarop hun brein werkt is anders, waardoor ze met andere waardevolle ideeën komen dan mensen zonder ADHD.
Hoe ziet ADHD eruit bij volwassenen?
ADHD uit zich bij volwassenen anders dan bij kinderen. Bij kinderen is ADHD vaak zichtbaar door druk gedrag. Volwassenen ervaren vooral innerlijke onrust en concentratieproblemen. Hieronder lees je enkele voorbeelden van hoe ADHD eruit kan zien in het dagelijks leven van volwassenen.
Aandachtsproblemen
- Je begint vol motivatie aan een taak, maar dwaalt na snel weer af.
- Je leest een pagina meerdere keren, maar onthoudt er niets van.
- Je vergeet afspraken.
- Je vergeet regelmatig waar je belangrijke spullen hebt gelaten, zoals je sleutels.
- Je vindt het lastig om lange gesprekken te volgen.
Impulsiviteit
- Je zegt iets zonder na te denken. Pas achteraf denk je erover na en heb je soms spijt.
- Je denkt niet na over aankopen en hebt later spijt.
- Je onderbreekt onbewust vaak anderen in een gesprek.
- Je klikt tien tabbladen open terwijl je met iets anders bezig was.
Hyperactiviteit
- Je staat constant ‘aan’, ook als je mag rusten.
- Je hoofd zit constant vol gedachten.
- Je hebt moeite met stilzitten of ontspannen zonder afleiding.
- Je maakt onbewust veel bewegingen, zoals tikken, wiebelen en lopen.
Wat is ADHD niet?
Er zijn veel misverstanden over ADHD. Het is geen gebrek aan wilskracht en zeker geen excuus voor luiheid. Mensen met ADHD willen vaak veel meer dan anderen, omdat ze zoveel energie en ideeën hebben. Ze lopen vervolgens vast, omdat hun brein anders werkt. Hun aandacht en energie schieten alle kanten op, waardoor ze niet weten waar ze moeten beginnen. Of een goed idee wordt zelfs vergeten. Door dit onzichtbare en innerlijke worstelen worden mensen met ADHD vaak niet begrepen.
Herken jij jezelf in ADHD?
Vraag jij jezelf weleens af: ‘Heb ik ADHD?’. En herken jij je in meerdere van de genoemde symptomen? Een psycholoog kan vaststellen of je echt ADHD hebt. Sommige symptomen van ADHD passen ook bij andere diagnoses, zoals autisme en hoogbegaafdheid. De psycholoog kan na de diagnose je ook begeleiden met cognitieve gedragstherapie, zodat je beter kan omgaan met je klachten. Een online psycholoog is ideaal als je weinig tijd hebt, maar wel een goede behandeling wilt.
